Cyberpesten: kan jij deze 6 vormen van online pesten al?

Naam interventie:

Korte omschrijving:

Want hoewel cyberpesten traditionele vormen aanneemt, krijgen die online een nieuwe dimensie.

6 vormen van cyberpesten

1. Uitsluiten

Een WhatsApp-groep voor de hele klas, behalve die ene leerling. Deze subtiele vorm van cyberpesten kan grote gevolgen hebben. Want als zijn klasgenoten een grappig filmpje delen, kan die leerling de volgende dag niet meepraten. Gebeurt dit keer op keer, dan raakt hij geïsoleerd.

2. Beledigen

‘Vet varken! Als ik jouw kop had, kwam ik nooit meer buiten.’ In een berichtje of als reactie op een post, typen leerlingen soms dingen die ze niet luidop durven zeggen. Die online pesterijen komen hard aan.

3. Vernielen

Pesters stelen sneakers of gooien huiswerk in een plas. Ook online kunnen ze spullen beschadigen, bijvoorbeeld door hun klasgenoot een virus te sturen. Of door zijn social media account te hacken en het wachtwoord te veranderen, zodat hij niet meer kan inloggen. Dit hindert de leerling in zijn sociale contacten.

4. Nadoen

Vaak blijft cyberpesten niet bij een ander wachtwoord. Leerlingen die inloggen op het account van een klasgenoot, maken hem belachelijk. Ze posten foute grappen, versturen gemene berichtjes of wijzigen de profielfoto. Of ze maken een nepaccount aan in naam van hun klasgenoot, waarmee ze valse informatie verspreiden.

5. Te kijk zetten

Via Snapchat is een pikante foto snel verstuurd. ‘Hij staat maar 10 seconden online’, redeneren tieners. Tot iemand een screenshot van die foto doorstuurt naar de hele klas. Die het weer doorsturen… Wanneer dat gepaard gaat met beledigende teksten (‘slet’, ‘hoer’) spreken we van ‘slut-shaming’.

Zo’n foto kan uiteraard ook in scène gezet zijn: met Photoshop plak je gemakkelijk het hoofd van een klasgenoot op een pornoster. Het verspreiden van foto’s (of video’s, bijvoorbeeld een filmpje waarin een leerling in elkaar geslagen wordt) is lastig te stoppen, want deze vorm van cyberpesten gebeurt razendsnel. Als de pester en zijn vrienden de foto’s offline halen, kunnen ze al in handen van totale onbekenden zijn.

6. Bedreigen

‘Morgen na school wachten we je op en slaan je in elkaar!’ Zo’n bericht versturen, kan gemakkelijk anoniem. Via feedbackapps als Ask.fm, Sayat.me en Sarahah, maar een nepaccount is ook gauw gemaakt.

Niet alle online haat is pesten

Op het internet gebeuren veel kwetsende dingen, maar er is pas sprake van cyberpesten als:

Het gebeurt door iemand die je kent. Dus ‘trolling’ (ruzies uitlokken in openbare groepen of onder nieuwsberichten) en ‘grooming’ (vriendschappelijk chatten als voorbode van seksueel misbruik), zijn geen vormen van cyberpesten.
Er een machtsonevenwicht is. Soms maken jongeren expres beschamende ‘stories’ van een jarige vriend, die daar ook mee kan lachen. Of sturen ze een scheldtirade naar hun ex-lief, omdat ze gekwetst zijn dat die het heeft uitgemaakt.
Het meerdere keren gebeurt. Dat geldt ook voor een foto die door meerdere personen gedeeld wordt.

Hoe pak je cyberpesten aan?

Check eerst: is er echt sprake van pesten? Of gaat het om een ruzie, een grap?
Online en offline pesten vertonen veel overeenkomsten. De tips die je vindt in de reeks ‘pesten’, kan je ook toepassen bij cyberpesten.
Leer je leerlingen veilig internetten met de tips uit de reeks ‘mediawijsheid’.
Toon interesse in de platformen die ze verkennen, dat creëert een opening voor een gesprek. Maak bijvoorbeeld zelf een TikTok-profiel aan als ‘juf Bieke’.
Wijs op digitale oplossingen: ongepaste posts rapporteren, contactpersonen blokkeren, screenshots verzamelen als bewijsmateriaal …
En op ‘nettiquette’: hoe gaan we fijn met elkaar om op internet? Leg het verschil uit tussen online en offline communicatie: er ontstaan sneller misverstanden, een foto blijft circuleren …
Verhalen en rollenspellen over uit de hand gelopen online ‘grappen’, zijn een sterke vorm van preventie. Leerlingen kunnen zich inleven in het slachtoffer.
Pak cyberpesten structureel aan op schoolniveau, met een digitale zorgleraar. De cyberscan van Mediawijs helpt jullie op weg.
Wijs ouders erop dat stoppen met social media of games niet de beste oplossing is. Zo missen leerlingen ook de leuke kanten van het internet.
Ga alleen naar de politie in extreme gevallen, bijvoorbeeld als er naaktfoto’s circuleren. Meestal is het beter om cyberpesten zelf offline in de kiem te smoren.